نقدی بر کتاب تاریخ مختصر شهر و شهر نشینی
نقدی بر کتاب تاریخ مختصر شهر و شهر نشینی
تالیف آقای دکتر حسین سلطان زاده
تنظیم: دکتر ایرج شهروز تهرانی
تهران : 12/11/1390
کتاب نائین شهر هزاره های تاریخی همیشه یکی از منابع پر ارزش در روندهای تحقیقاتی بافتهای قدیمی ایران با هدف شناسائی مفهوم زندگانی شهری و تشخیص سلسله مراتب فضاهای عمومی – نیمه عمومی –ونیمه خصوصی و خصوصی در شهر های قدیم ایران بوده است .
دکتر حمید ماجدی در طرحنامه جدیدی که تدوین نموده است در باره نشانه شناسه شهری و پژوهش پیرامون آن تفحص نموده و مفهوم نشانه های شهری را چنین توجیح مینماید:
انسان در میان تمامی موجودات گونه ای معنا ساز است و معنا از طریق تولید و تفسیر "نشانه ها " بوجود میاید و بتعبیر دیگر افراد تنها از طریق نشانه هاست که میتوانند بیاندیشند " که نشانه ها معمولا بشکل کلمات، تصاویر ،اصوات ، بوها ، طعمها ، حرکت ها و اشیاء ظاهر میشوند.
شهر در معنای تاریخی خود نقطه ایست که در آن حد اکثر تمرکز قدرت و فرهنگ یک اجتماع متبلور میشود، شهر ، شکل و نشانه روابط منسجم اجتمائی و جایگاهمراکز و فعالیت های اجتمائی، اقتصادی ، سیاسی و غیره است.
در شهر ، تجارب انسانی به علائم ماندگار و نمادها، الگوهای رفتاری و دستگاه های نظم ترجمه میشوند، شهرها محصول زمان هستند ، در شهر زمان مرئی میشود : بناها ، یادمان ها و معابر عمومی ، در مقایسه با مصنوعات پراکنده نواحی غیر شهری ، خود نمائی میکنند، زمان در تقابل و تعارض با زمان قرار میگیرد ، عادات و ارزشها به فراسوی گروه های انسانی معاصر منتقل میشوند و لایه های زمان که مشخصه هر نسل مجزائی است چیدمان میگردد.
نشانه ها در شهر توسط نشانه هم ارزشی دیگر تاویل شده و خود آن نشانه نیز میتواند توسط نشانه دیگر تاویل شود و این روند تداوم میابد تا با شکل گیری واکنش زنجیری از طریق تاویل پذیری نشانه ها مورد واکاوی قرار گیرد و بدین ترتیب بخش پیدار آن مشخص میگردد، و تمام کارکردها ائم از فرامتنی ، ارجائی ، محکمی ، زیبائی شناختی و عاطفی، با تأکید بر تماس در ساختار شهر بطور همزمان عمل میکنند.
در اینجا میتوان گفت که بجای واژه فضا ، مفهوم مکان جایگزین میگردد، مکانهای انسان ، محیطی هستند که از نظر زمانی ماندگارندو روح جامعه را ویژگی تاریخی ، جغرافیائی سیمای شهر عینیت میبخشد و سنتزی از کار کرد نشانه ها و رویکرد زمینه گرائی به ساختار شهر مشهود است که امکان شناسائی تمامی بخشهای پایدار را میسر میسازد.
با توجه به مطالب فوق و مرور کتاب "تاریخ مختصر شهر و شهر نشینی در ایران" متوجه میشویم که در روندهای تحقیقاتی که مسئله پایداری و بخصوص شهر های پایدار مطرح میشود ، توجه و تحلیل شهر و شهر نشینی در ایران باستان – شهر و شهر نشینی در ایران پس از اسلام – تحلیل عناصر و اجزای اصلی شهر ها و ویژگی های کالبدی شهر و روستا که در این کتاب به آن اشاره شده است ، میتوان دریافت که بچه صورتی مفهوم فرهنگی،اقتصادی،سیاسی،اجتمائی و تمدن ها توانسته در ساختارشهرها و معماری زمانهای گذشته تاثیر بگذارد و بصورت نشانه های شهری سلسله مراتب روابطی را مشخص و تاریخ این سرزمین را تعریف و توجیح نماید.
همانطوریکه در فصل عناصر و اجزای اصلی شهر ها ، روابط اجتمائی حاکم بر محله های مسکونی ذکر شده عوامل جغرافیائی ،اقلیمی،دفائی،انتظامی،فرهنگی،تاریخی،و اقتصادی،اجتمائی را موجب پیدایشتجمع گروه های انسانی در فضائی متشکل و دارای مرزها و حدود معین کالبدی و اجتمائی یاد آور شده و چنین تجمعی که به هر یک از خانواده ها و گروه های خویشاوندی و صنفی و حتی افراد ،اجازه و امکان میدهد که پاسخ نیازهای عمومی خود را در مجموعه ایمتشکل بیابد و آن را تامین بخشد ،روابط اجتمائی و همبستگی و پیوند ساکنان هر محله بطور عمده توسط عوامل پیدایش محله و تجمع مردم شکل میگرفته.
یا در خصوصیات فضای کالبدی محله ها : هر محله مسکونی ضمن آنکه توسط یک راه اصلی خود را به بازار شهر یا امتداد راه اصلی منتهی به بازار وصل میکرد و بهمین ترتیب خود را از فضای عمومی و پر تحرک آن دور نگری داشت ، فضای داخلی هر محله ، جنبه ای نیمه عمومی داشت و به گونه ای نسبت به مراکز عمومی شهر قرار میگرفت که کمتر محل تردد افراد بیگانه واقع شود و به این ترتیب فضائی نسبتا آرام و غیر خصوصی برای استفاده ساکنان خود فراهم میاورد.
آیا در این روند تحقیقاتی که سلسله مراتب شهری بطور صحیح و مشخص بر رسی شده و این نشانه های شهری بصورت واضحی توجیح شده است ، نمیتوان گفت که این سلسله مراتب نشانه ها کاملا زندگی شهری ایرانی – اسلامی را تو جیح نموده و این تحقیق میتواند با توجه به مفهومات و کانسپت پایداری که در این بافت ها موجود بوده مورد استفاده در روندهای طراحی معاصر قرار گیرد تا مکانهئی خوش ایند و قابل زندگی بهتر برایی ما و آیندگانمان فراهم نماید ؟.
در خاتمه با توجه به کتابهائی مانند " نائین شهر هزاره های تاریخی " " فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران و تبریز" " خشتی استوار در معماری ایران " و مجموعه مجلات "معماری و فرهنگ " که با سعی و پشتکار و زحمت فراوان در این سالها تهیه گردیده و در اختیار محققان ، دانشجویان دانشکده های معماری و شهر سازی قرار گرفته است.
از آقای دکتر حسین سلطان زاده تشکر بسزا مینمایم و نشر کتاب "تاریخ مختصر شهر و شهر نشینی در ایران " را به ایشان تبریک گفته و موفقیات بیشتری را برای ایشان از خداوند متعال خواستارم.
برای آموزش طراحی داخلی، دکوراسیون و معماری با هدف ورود به بازار کار و دریافت مدرک بین المللی معتبر می توانید از هر کجای ایران و جهان میتوانید در کلاس های آنلاین بدون محدودیت زمان و مکان، از سطح مبتدی تا حرفه ای در آکادمی بین المللی کیوسکدیا زیر نظر بهترین اساتید داخلی و خارجی آموزش ببینید.
کیوسکدیا تنها برگزارکننده رسمی دوره های تیف استرالیا در ایران با هدف ورود به بازار کار ایران و خارج ایران و ارائه سرتیفیکیت بین المللی از تیف استرالیا می باشد. در رشته های: معماری، طراحی داخلی، دکوراسیون، بازسازی، نورپردازی، طراحی نما، طراحی فضای سبز، آموزش نرم افزارهای معماری و طراحی، شرکت در مسابقات بین المللی، بستن قرارداد و گرفتن پروژه در ایران و خارج از ایران (بین الملل)
برای آموزش و دریافت مدرک بین المللی روی لینک زیر کلیک کنید:
شماره تماس برای ثبت نام دوره و اطلاعات بیشتر:
